Το γυαλικό

Στην αρχαία Ρώμη, όπως γνωρίζουμε καλά, οι αγώνες μάχης μεταξύ των μονομάχων ήταν ευρέως διαδεδομένες σε όλη την αυτοκρατορία. Αυτές οι παραστάσεις ήταν πολύ δημοφιλείς μεταξύ των λαών, πολλοί μονομάχοι έφθασαν σε αξιοσημείωτα επίπεδα δημοτικότητας και χωρίστηκαν σε διαφορετικές κατηγορίες, διαφορετικές για τον εξοπλισμό και το στυλ μάχης. Μια αυθόρμητη ερώτηση, που επίσης προκύπτει από τον τρόπο με τον οποίο η συλλογική φαντασία εξελίχθηκε γύρω από αυτές τις παραστάσεις, είναι αν υπήρχαν μόνο άντρες ή ακόμα και μονομάχοι: η απάντηση είναι ότι και οι γυναίκες πολέμησαν, όπως αποδεικνύεται από διάφορες μαρτυρίες, ασαφείς και περιορισμένες σε αριθμό, μας παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με αυτό το φαινόμενο.

Μία πολύ σημαντική μαρτυρία από αυτή την άποψη χρονολογείται από το 19ο μετά τον Χριστό, όταν ο αυτοκράτορας Τιβέριος εξέδωσε το Senatus Consultum του Larinum, στο οποίο απαγόρευε να εμφανίζονται στη σκηνή οι άντρες και οι γυναίκες που συνδέονται με συγγενείς με γερουσιαστές ή ιπτάτες με λαξευτή ρόμπα. Αυτό το γεγονός από μόνο του μας δείχνει πώς εξετάστηκε η πιθανότητα μιας γυναίκας να είναι ένας μονομάχος.

Εκτός από αυτό το έγγραφο, υπάρχουν και άλλες μαρτυρίες σε σημαντικά λατινικά κείμενα: ο Suetonius στη Ζωή των Καίσαρων λέει πως ο Domitian είχε οργανώσει νυχτερινές μάχες μεταξύ των μονομάχων τόσο μεταξύ ανδρών όσο και γυναικών, ένα επεισόδιο που θα επιβεβαιωνόταν και από τον Martial και το Stazio.

Μια επιτύμβια επιγραφή που βρέθηκε στην Ostia - και τώρα διατηρείται στο Lapidarium των ανασκαφών - υπενθυμίζει αντ 'αυτού έναν συγκεκριμένο Hostilianus ο οποίος στην epigraph είναι περήφανος που ήταν ο πρώτος που έφερε τις εμφανίσεις μεταξύ των μονομάχων στην Ostia. Αυτή η μαρτυρία χρονολογείται από τον 2ο αιώνα μετά τον Χριστό και ως εκ τούτου μας κάνει να καταλάβουμε πώς αυτοί οι αγώνες ήταν ένα φαινόμενο εξειδικευμένο σε σχέση με τα αρσενικά.

Αλλά πόσο μια θέση; Αυτό δεν μπορούμε να το καταλάβουμε. Αφενός, η συγγραφέας Amy Zoll έχει παρατηρήσει πως οι Ρωμαίοι συγγραφείς μιλούν - αν και ελάχιστα - πολύ φυσικά για το φαινόμενο του gladiatrici και γι 'αυτό μπορεί κανείς να σκεφτεί ότι ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο από όσο νομίζουμε. Από την άλλη πλευρά, ο ιστορικός Mark Vesley, ακόμη και χωρίς να αντικρούει αυτή τη διατριβή, σημείωσε πως οι σχολές μονομάχων που υπήρχαν στα κεντρικά κέντρα της Αυτοκρατορίας δεν ήταν για εκείνη την εποχή ιδιαίτερα κατάλληλες για τις γυναίκες: εδώ σπούδαζαν πάνω από όλα νέοι από τις ανώτερες τάξεις που εκπαιδεύονταν στις πολεμικές τέχνες, ενώ οι γυναίκες τείνουν να ακολουθούνται από δάσκαλο. Παρ 'όλα αυτά, οι μαρτυρίες γυναικών που έχουν μελετήσει σε αυτά τα μέρη δεν λείπουν, όπως η Valeria Iucunda, η οποία πέθανε σε ηλικία 17 ετών.

Το ανάγλυφο της Αλικαρνασσού

Η πιο γνωστή μαρτυρία για το θέμα αυτό, σε κάθε περίπτωση, είναι το ανάγλυφο της Αλικαρνασσού, που χρονολογείται από τον 1ο ή τον 2ο αιώνα μετά τον Χριστό, το οποίο δείχνει ότι δύο μονομάχοι αγωνίζονται μεταξύ τους. Οι δύο γυναίκες έχουν τα ονόματα Amazon και Achillia και λέει ότι μετά τον αγώνα έλαβαν το missio, ή την αναστολή, επειδή και οι δύο πολέμησαν με αξία.

Αυτό το ανάγλυφο είναι πολύ σημαντικό για εμάς, διότι μας δίνει μαρτυρία για τα ρούχα των μονομάχων: στην πραγματικότητα οι δύο γυναίκες φορούν υπογύμνα - ένα λωρίδα ευρέως διαδεδομένο στην Αρχαία Ρώμη - και πολυάριθμα στοιχεία τυπικά για τους μονομάχους, όπως τα γρασίδια και τα μανίκια, αλλά κανένα από αυτά δεν φορά το κράνος και οι δύο είναι γυμνοί. Στην τέχνη της εποχής, οι Αμαζονομαχίες ήταν ευρέως διαδεδομένες, οι οποίες απεικόνιζαν αγώνες μεταξύ των Αμαζόνων με γυμνά στήθη: δεν μπορούμε να μάθουμε αν οι αρχαίες επιδείξεις ήθελαν να θυμηθούν αυτήν την εικόνα ή, αλλιώς, αυτός ήταν ένας τρόπος για να αναδείξουμε τις ιδιότητες του gladiatrici του Αλικαρνασσού.

Αφίσα από την ταινία του 1974 The Arena

Το θέμα των μονομάχων, όμως, έχει προκαλέσει ενδιαφέρον με την πάροδο του χρόνου, έχει γίνει παρών στη συλλογική φαντασία και ως εκ τούτου εισήλθε στη λαϊκή κουλτούρα: γι 'αυτό το λόγο οι gladiatrici έχουν εμφανιστεί σε πολλά έργα μυθοπλασίας όπως ταινίες ή βιβλία.

Leggi l'articolo in Italiano