Βυζαντινοί; Όχι, Ρωμαίοι

Ένα από τα ψηφιδωτά της Βασιλικής του San Vitale στη Ραβέννα απεικονίζοντας τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Massimiano μαζί με τους δικαστικούς αξιωματούχους και τον πραιτοριανό φρουρό

Όταν μιλάμε για την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ιδιαίτερα μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την αναγνωρίζουμε ως Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τους κατοίκους της ως Βυζαντινούς. Είναι στην πραγματικότητα ένας συμβατικός ορισμός, πιο βολικός από οτιδήποτε άλλο, να αποσπάται η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με τη μοναδική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και, μετά τη διαίρεση, με εκείνη της Δύσης, στην οποία βρίσκεται η Ρώμη.

Αυτό που αποκαλούμε Βυζαντινή Αυτοκρατορία, δεν είχε ποτέ αυτό το όνομα και οι πολίτες της, αν όχι οι κάτοικοι της πόλης του Βυζαντίου, ποτέ δεν αναγνωρίστηκαν ως Βυζαντινοί. Διαφορετικά, από πολλές απόψεις, από τη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ξεκινώντας από το γλωσσικό, καθώς η κύρια γλώσσα ήταν ελληνική (αν και η λατινική ήταν ευρέως διαδεδομένη ειδικά για πολλά επίσημα έγγραφα, όπως το Corpus Juris Civilis του Ιουστινιανού). και μετά το Μεγάλο Σχίσμα επίσης θρησκευτικό, δεδομένου ότι η Ανατολική Εκκλησία διαχωρίστηκε από εκείνη της Ρώμης, οι κάτοικοί της ονομάζονταν πάντα Ρωμαίοι ή στην Ελληνική Ρομανά και η Αυτοκρατορία ονομάζονταν πάντοτε Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η οποία μερικές φορές έγινε Ρομανία. Ο αυτοκράτορας λοιπόν ήταν στην πραγματικότητα διάδοχος του Οκταβιανού Αυγούστου. Εκτός από αυτό, ένα από τα ονόματα της πόλης της Κωνσταντινούπολης / Βυζαντίου ήταν "Nova Roma", ακριβώς για να υπογραμμίσει τη συνέχεια με τη Ρώμη.

 Βλέπουμε αυτή την πτυχή και σε άλλους παράγοντες, και συχνά ο ορισμός των Ρωμαίων προέκυψε επίσης από τα σύνορα της Ανατολικής Αυτοκρατορίας. Η πόλη του Ναυπλίου, για παράδειγμα, σήμερα στην Ελλάδα, κλήθηκε από τους Βενετούς "Napoli di Romania" για να την διακρίνει από την ιταλική πόλη, γεγονός που μαρτυρεί πως οι όροι «Ρωμαίος» και «Ρουμανία» για να μιλήσουν για τους Βυζαντινούς ήταν καλά ριζωμένοι συνόρων.

Ακριβώς για να διευκρινιστεί: το σημερινό έθνος της Ρουμανίας δεν ήταν ποτέ μέρος της Ανατολικής Αυτοκρατορίας, καθώς αυτό το όνομα έχει προφανώς σχέση με τη σύνδεσή του με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (της οποίας, ωστόσο, ήταν μέρος για μικρό χρονικό διάστημα ). Το όνομα προέρχεται ακριβώς από τον Λατινικό Ρωμαίο, και ο όρος με τον οποίο ονομάστηκε πριγκηπάτο που έδωσε την προέλευση στην σημερινή Ρουμανία, Βλαχάκια, προήλθε από τον γερμανικό όρο Βλάχ και Γουαλσχ με τον οποίο καθορίστηκαν οι πληθυσμοί λατινικής γλώσσας. Έτσι, μεταφράστηκε στη ρουμανική γλώσσα, έγινε Tara Romaneasca, ρωμαϊκή γη, και οι Βλάχοι αυτοαποκαλούνται Ρωμαίοι. Το 1862, όταν οι πρεσβείες της Βλαχίας και της Μολδαβίας ενοποιήθηκαν, πήραν το όνομα της Ρουμανίας.

Γενικά, όπως έχουμε δει, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι Βυζαντινοί αναγνωρίστηκαν και ως Ρωμαίοι και στη Δυτική Ευρώπη, η λέξη Ρωμαϊκή χρησιμοποιήθηκε γενικά στη Δύση διαφορετικά και οι Βυζαντινοί χαρακτηρίστηκαν ως Έλληνες (graeci), που έγιναν στο για λόγους ευκολίας, απέτυχε να αποφύγει τη σύγχυση με την κλασική Ελλάδα και τη σύγχρονη Ελλάδα.

Ο βυζαντινός πολιτισμός, με το πέρασμα του χρόνου, έγινε όλο και περισσότερο χαρακτηρισμένος ως αυτόνομος υπό διαφορετικές απόψεις: θρησκευτικές, γλωσσικές, πολιτιστικές και καλλιτεχνικές, μεταξύ άλλων. Αυτό λοιπόν συνέβαλε στη χρήση του όρου ευκολίας των "Βυζαντινών", που ποτέ δεν χρησιμοποιούνταν από τους ίδιους ούτε από τους Δυτικούς και αναφερόταν εκείνη την εποχή μόνο στους κατοίκους του στενού Βυζαντίου, για να διακρίνει αυτόν τον πολιτισμό, θεωρήθηκε απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε έναν διαφορετικό όρο από Ρωμαίους και Έλληνες για να τα χαρακτηρίσουν.

Το 1453 οι Οθωμανοί Τούρκοι μπήκαν στην Κωνσταντινούπολη, η οποία πήρε το όνομα της Istanbul και η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έπαψε να υπάρχει (ο Δεσποτάτης του Μορέα, το τελευταίο ελεγχόμενο έδαφος της βυζαντινής αυτοκρατορικής οικογένειας, έπεσε το 1460). Παρ 'όλα αυτά, η αναγνώριση ως Ρωμαίων των μη τουρκικών πληθυσμών της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας εξακολούθησε να υπάρχει.

Στην Τουρκική γλώσσα, για παράδειγμα, οι Έλληνες της Ανατολικής Χερσονήσου ονομάζονται Rum, που σημαίνει Ρωμαίοι, ενώ εκείνοι που ζουν στην Ελλάδα ονομάζονται Yunan, που σημαίνει Ιόν. Αλλά αυτή δεν είναι η μόνη μαρτυρία αυτού του γεγονότος.

Το 1912, κατά τον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, το ελληνικό στρατό έπεσε στο νησί της Λήμνου, στο βόρειο Αιγαίο, μέχρι τότε, υπό τον έλεγχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πολλά παιδιά πήγαν για να δουν αυτούς τους στρατιώτες προσωπικά, που τον ρώτησαν τι έβλεπαν. Οι περίεργοι απάντησαν ότι ήθελαν να δουν «τους Έλληνες» και απάντησαν: «Αλλά γιατί δεν είστε και Έλληνας;» και απάντησαν «όχι, είμαστε Ρωμαίοι». Αυτό μαρτυρεί ότι ακόμα και την αυγή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ειδικά στους ελληνικούς πληθυσμούς, αυτή η κληρονομιά της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εξακολουθούσε να υπάρχει.

Αυτά τα γεγονότα μας δείχνουν πώς η ιστορία, ο πολιτισμός και η ταυτότητα της Ρώμης ξεπερνούν την ίδια πόλη και αντιπροσωπεύουν με κάποιο τρόπο ένα σύμβολο της συνέχειας, της ένωσης και της φιλίας μεταξύ των λαών κάτω από το σημάδι μιας κοινής προέλευσης.